MATERIA HETEROGENICZNA Gabriela Warzycka-Tutak 13 II 2017 – 28 II 2017 Galeria Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku
Rozprawa Materia Heterogeniczna będąca pisemną, teoretyczną częścią artystyczno-badawczego projektu składa się z trzech podzielonych na podrozdziały części oraz wstępu prezentującego koncepcyjne założenia i metodologiczne podstawy pracy.
Zawarta w tytule heterogeniczność odnosi się do akcentowanej w pracy różnorodności obranych środków i wieloaspektowości rezultatów projektu badawczego, wśród których istotnym elementem jest zwłaszcza zespolenie estetycznych i etycznych aspektów pracy.
Wyłaniająca się z pracy perspektywa badawczo-artystyczna zbliżona jest do założeń filozofii egzystencjalistycznej i skupia się przede wszystkim na kategorii doświadczania lęku rozpatrywanej także w związku z pojęciami cielesności, tożsamości i obcości.
Pierwszy rozdział rozprawy (Materia Heterogeniczna) rozpoczyna się od wyłożenia strategii pracy nad artystyczną częścią projektu. Uzasadniony w nim zostaje wybór techniki wklęsłodruku oraz skupienie nad procesem wytrawiania i przeprowadzeniem artystycznego studium czerni, które w założeniu prowadzić mają do jak najlepszego uchwycenia materialności fenomenu lęku. Podkreślony zostaje tu także wpływ namysłu nad formalnymi założeniami pracy oraz samego procesu twórczego na osobę artysty/badacza.
Następnie rozważona zostaje kwestia ciała w kontekście inności i tożsamości, przy czym uwaga zwrócona zostaje przede wszystkim na ontologiczne i epistemologiczne aspekty cielesności; ciało przedstawione zostaje jako przedmiot opisu, ale i podmiot poznający (siebie i świat) w akcie przeżywania.
Pierwszym przykładem pozwalającym przedstawić kluczowe aspekty związane z zależnością między ciałem, psychiką, seksualnością i tożsamością jest fabuła powieści Elfriede Jelinek Pianistka, w której ukazana została relacja między matką a córką, wyznaczana – z jednej strony – przez chorobliwe przywiązanie czterdziestoletniej bohaterki do matki, z drugiej zaś przez projekcję ambicjonalnych fantazmatów matki na córkę.
Drugim przykładem jest klasyczne studium Julii Kristevej Strangers to Ourselves, w którym badaczka m.in. na przykładzie Obcego Alberta Camusa analizuje formy obcości jako bycia cudzoziemcem, przede wszystkim jednak zwraca uwagę na egzystencjalne wyobcowanie nasilające odczucie samotności. Postać bohatera powieści stanowi punkt wyjścia do rozważań nad sytuacją bycia poza w kontekście dualizmu ciała i duszy.
Ostatnia część pierwszego rozdziału poświęcona jest analizie zjawiska lęku w sztuce zarówno jako motywu, tematu, jak i w perspektywie oddziaływania dzieła sztuki na odbiorcę. Dla tego ujęcia podstawą staje się hermeneutyczna koncepcja dzieła Hansa-Georga Gadamera. Dziełami pozwalającymi ukazać zależności między pojęciami lęku, szaleństwa, (auto)agresji i upokorzenia a cielesnością stają się prace wiedeńskiego akcjonisty Rudolfa Schwarzkoglera i hiszpańskiego fotografa Davida Nebredy.
Wnętrze galerii, pozbawione tradycyjnej funkcji wystawienniczej, zostaje tutaj sprowadzone przede wszystkich do roli i rangi malarskiej, podłoża na którym ściana staje się nośnikiem treści.
Alina Szapocznikow Nowotwory uosobione 1971, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki
WOLNOŚĆ
Drugi rozdział (Wolność) rozpoczyna się przywołaniem filmu Krzysztofa Tchórzewskiego rejestrującego podparyską pracownię Aliny Szapocznikow (część 1., część 2.). Pierwsza część tego rozdziału dysertacji w całości poświęcona jest postaci rzeźbiarki i skupia się na przełożeniu jakie w twórczości Szapocznikow znalazła jej choroba. Opisowi poddany jest tu powstający od 1968 roku cykl Nowotwory będący wyrazem artystycznego przepracowywania cierpienia i choroby, ale i świadectwem powolnej destrukcji ciała.
Następnie przywołane zostają prace Natalii Lach-Lachowicz powstałe w latach 80. Ekspresyjne prace artystki odwołujące się do dekonstrukcji cielesności i inspirowane pytaniami o naturę Dobra i Zła skonfrontowane zostają z pracami Lyndy Benglis charakteryzujących się formalną powściągliwością i przybierającymi postać anty-form. Zestawienie to ma na celu wydobycie dwóch odmiennych ujęć reprezentacji ciała w kontekście wolności.
BIAŁY SZEŚCIAN
Ostatni rozdział dysertacji (Biały sześcian) poświęcony jest namysłowi nad semantyką przestrzeni galeryjnej i czerpie w dużej mierze ze studium Briana O’Doherty’ego Biały sześcian. W części tej przywołane, omówione i włączone w strukturę rozprawy zostają przeprowadzone przez O’Doherty’ego analizy prac m.in. Kurta Schwittersa, Marcela Duchampa i Josepha Kosutha.
Głównymi problemami podejmowanymi w tej części są: relacja przestrzeń – ciało widza w kontekście odbioru wystawy i związane z nim uprzywilejowanie perspektywy wzrokocentrycznej, postmodernistyczne przemiany spacjalnych praktyk artystyczno-kuratorskich, kreacyjny irracjonalizm sztuki Schwittersa, kwestia komercjalizacji przestrzeni galerii.
Zakończenie dysertacji jest rekapitulacją wątków podejmowanych w pracy, podkreśla się w nim też znaczenie relacji między praktyczną i teoretyczną częścią rozprawy doktorskiej oraz ponownie uwydatnia egzystencjalny, osobisty kontekst projektu.
BIAŁY SZEŚCIAN
Ostatni rozdział dysertacji (Biały sześcian) poświęcony jest namysłowi nad semantyką przestrzeni galeryjnej i czerpie w dużej mierze ze studium Briana O’Doherty’ego Biały sześcian. W części tej przywołane, omówione i włączone w strukturę rozprawy zostają przeprowadzone przez O’Doherty’ego analizy prac m.in. Kurta Schwittersa, Marcela Duchampa i Josepha Kosutha.
Głównymi problemami podejmowanymi w tej części są: relacja przestrzeń – ciało widza w kontekście odbioru wystawy i związane z nim uprzywilejowanie perspektywy wzrokocentrycznej, postmodernistyczne przemiany spacjalnych praktyk artystyczno-kuratorskich, kreacyjny irracjonalizm sztuki Schwittersa, kwestia komercjalizacji przestrzeni galerii.
Zakończenie dysertacji jest rekapitulacją wątków podejmowanych w pracy, podkreśla się w nim też znaczenie relacji między praktyczną i teoretyczną częścią rozprawy doktorskiej oraz ponownie uwydatnia egzystencjalny, osobisty kontekst projektu.
BIAŁY SZEŚCIAN
Ostatni rozdział dysertacji (Biały sześcian) poświęcony jest namysłowi nad semantyką przestrzeni galeryjnej i czerpie w dużej mierze ze studium Briana O’Doherty’ego Biały sześcian. W części tej przywołane, omówione i włączone w strukturę rozprawy zostają przeprowadzone przez O’Doherty’ego analizy prac m.in. Kurta Schwittersa, Marcela Duchampa i Josepha Kosutha.
Głównymi problemami podejmowanymi w tej części są: relacja przestrzeń – ciało widza w kontekście odbioru wystawy i związane z nim uprzywilejowanie perspektywy wzrokocentrycznej, postmodernistyczne przemiany spacjalnych praktyk artystyczno-kuratorskich, kreacyjny irracjonalizm sztuki Schwittersa, kwestia komercjalizacji przestrzeni galerii.
Zakończenie dysertacji jest rekapitulacją wątków podejmowanych w pracy, podkreśla się w nim też znaczenie relacji między praktyczną i teoretyczną częścią rozprawy doktorskiej oraz ponownie uwydatnia egzystencjalny, osobisty kontekst projektu.
PRACA DOKTORSKA Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku, Wydział Grafiki PROMOTOR prof. Alina Jackiewicz-Kaczmarek PROMOTOR POMOCNICZY dr Katarzyna Lewandowska ZDJĘCIA Dominika Śnieg NASTĘPNY PROJEKT→